Czym jest orientacja na sukces
Andrew Martin i Herbert Marsch, autorzy kaskadowego modelu unikania porażki, postawili przed sobą pytanie: czy lęk przed porażką może być przyjacielem?
Na łamach artykułu naukowego z 2003 roku doszli do jednoznacznych wniosków. Stwierdzili, że lęk przed porażką może być co najwyżej słabym, zawodnym przyjacielem, a zazwyczaj jest po prostu niebezpiecznym wrogiem. Uznali również, że jedynym wiernym sojusznikiem jest orientacja na sukces.
Ustalili oni, że osoba zorientowana na sukces:
- Podchodzi do życia optymistycznie;
- Rozpoznaje własne talenty i możliwości;
- Koncentruje się na swoich zaletach częściej niż na wadach;
- Skupia się na rozwoju;
- Jest autonomiczna;
- Emanuje energią;
- Działa, by osiągać pozytywne wyniki, nie po to, aby uniknąć tych negatywnych;
- Cechuje się sprężystością w obliczu potknięć.
Wymiary orientacji na sukces
Martin i Marsch określili cztery czynniki zwiększające orientację na sukces. Zaproponowali również, w jaki sposób nad nimi pracować. Pozwoliliśmy sobie wzbogacić poniższe listy pomysłami, które uznajemy za słuszne.
Wiara w siebie
Osoba z silną wiarą w siebie testuje i szuka alternatywnych rozwiązań wtedy, gdy napotyka negatywny rezultat. Cechuje ją zwiększony wysiłek i wytrwałość. Potrafi ona samoregulować się poznawczo i emocjonalnie.
Słaba wiara w siebie sprawia, że zadanie wydaje się trudniejsze, niż jest w rzeczywistości. Powoduje, że człowiek skupia się przede wszystkim na swoich brakach, zamiast zwrócić uwagę na zasoby.
Jak zwiększyć wiarę w siebie
- Buduj poczucie własnej skuteczności, twórz rejestr swoich sukcesów;
- Daj sobie szansę na sukces i buduj nawyk wygrywania;
- Rozbijaj duże cele na mniejsze zadania, a zadania dziel dalej na etapy - dawkuj sobie sukces;
- Nabywaj obiektywnie użyteczne umiejętności, takie, które przydadzą się w każdych okolicznościach, np. umiejętność pracy głębokiej czy skutecznego zarządzania czasem;
- Konfrontuj negatywne, automatyczne myśli - szukaj dowodów, które im przeczą, w rzeczywistości;
- Rozwijaj się w odniesieniu do przeszłego siebie - bij własne rekordy i poprawiaj wyniki.
Subiektywna ocena wartości przedsięwzięcia
Osoba zorientowana na sukces ocenia własne przedsięwzięcia jako pożyteczne i istotne. Wyznacza cele wewnętrznie, w oparciu o to, co uważa za wartościowe. Sprawia to, że silniej angażuje się w ich realizację, a także jest bardziej wytrwała i sprężysta w obliczu wymagających wyzwań i przeciwności. Wszystkie te czynniki zwiększają szansę na to, że będzie kontynuować pracę nad przedsięwzięciem.
Jak podnieść subiektywną ocenę wartości przedsięwzięcia
- Łącz przedsięwzięcia z osobistymi zainteresowaniami i wartościami;
- Pamiętaj, że nabywając konkretne umiejętności rozwijasz się jako człowiek, a niektóre z nich możesz wykorzystać w rozmaitych obszarach życia;
- Dobieraj modele godne naśladowania - wzoruj się na ludziach, do których łatwo Ci się odnieść i którzy budzą Twój szacunek.
Skupienie na nauce
Człowiek skupiony na nauce koncentruje się na tym, by rozwiązywać problemy i podnosić umiejętności. Jest skłonny do cięższej pracy i chce zdobywać wiedzę - sprawia mu to przyjemność. Jego motywacja płynie z wewnętrznej satysfakcji, nie tylko z zewnętrznych nagród.
Celuje on w mistrzostwo. Nie interesuje go to, by pokonać innych. Wierzy, że osiągnięcia przyniesie mu wysiłek, a nie obecne umiejętności, dlatego skupia się na rozwoju. Porażkę postrzega pozytywnie. Wierzy, że przegrywa wtedy, gdy zabraknie mu zaangażowania i wysiłku, nie umiejętności.
Ta niezachwiana wiara w rozwój sprawia, że wybiera on trudne, znaczące wyzwania. Nie martwi go słaby performance i tymczasowy brak sukcesów.
Jak rozwinąć skupienie na nauce
- Skup się na procesie, rozwiń mentalność ucznia;
- Nie koncentruj się na rezultatach i na tym, jak zostaniesz oceniony;
- Zwróć uwagę na najbliższe zadanie, zamiast na abstrakcyjny, wyższy cel;
- Odnotowuj etapy swojego rozwoju, stwórz rejestr progresu, pochyl się nad tym co umiesz teraz, a co umiałeś wcześniej.
Poczucie kontroli
Osoba z wysokim poczuciem kontroli dostrzega swój wpływ na rezultat działania. Cechuje ją wysiłek, koncentracja, wytrwałość, sprężystość i zaangażowanie.
Niskie poczucie kontroli wiąże się z samoutrudnianiem i wyuczoną bezradnością, niską orientacją na osiągnięcia i mistrzostwo, a także niekorzystną oceną własnych kompetencji.
Jak zwiększyć poczucie kontroli
- Skup się na przyczynach sukcesów i porażek, na które masz wpływ - tam, gdzie możesz, działać, a tam, gdzie nie możesz, akceptuj;
- Zadbaj o odpowiedni wysiłek i strategię, to główne elementy Twojego obszaru kontroli;
- Wywieraj swój wpływ na kształt procesu, wybieraj własną drogę do celu;
- Korzystaj z feedbacku, efektywnie i konsekwentnie - konceptualizując to, co trzeba poprawić w pracy nad konkretnymi zadaniami, zmniejszasz niepewność (jeżeli nie masz trenera lub nauczyciela, pracuj nad tym samodzielnie);
- Wyznaczaj wartościowe cele - cel ma być ambitny, ale osiągalny, klarowny i pożądany.
Podsumowanie
Orientacja na sukces to kluczowy element osobistego i zawodowego rozwoju. Jak pokazują badania Martina i Marscha, zamiast skupiać się na unikaniu porażek, warto koncentrować się na budowie pozytywnych nawyków i postaw, które prowadzą do osiągnięć.
Wiara w siebie, subiektywna ocena wartości przedsięwzięcia, skupienie na nauce oraz poczucie kontroli to cztery filary, na których warto opierać swoje działania. Praktykując te zasady, możemy nie tylko przełamać lęk przed porażką, ale przede wszystkim otworzyć się na nowe możliwości i wyzwania, które prowadzą nas do sukcesu. Pamiętajmy, że prawdziwy rozwój to nieustanna praca nad sobą i dążenie do mistrzostwa w wybranych dziedzinach.
Źródła
Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2003). Fear of failure: Friend or foe?. Australian Psychologist, 38(1), 31-38.