Genetyczne podłoża perfekcjonizmu
Czy perfekcjonizm może być dziedziczny? Okazuje się, że tak. Badania pokazują, że bliźnięta jednojajowe są bardziej podobne pod względem perfekcjonizmu niż dwujajowe. DNA bliźniąt monozygotycznych jest niemal identyczne, podczas gdy u bliźniąt dizygotycznych pokrywa się ono w około 50%. Sugeruje to, że cechy osobowości, które dziedziczymy, mogą wpływać na rozwój perfekcjonizmu.
Jednak nie jest to prosta zależność. Stałe cechy osobowości mogą stanowić o pewnych tendencjach i usposobieniu, ale to środowisko, w którym żyjemy, odgrywa kluczową rolę.
Oczekiwania społeczne
Jednym z kluczowych źródeł perfekcjonizmu są oczekiwania kreowane przez społeczeństwo.
W dzisiejszych czasach media społecznościowe mają ogromny wpływ na to, jak postrzegamy doskonałość. Influencerzy i internetowi celebryci sprzedają nam obraz idealnego życia – doskonałe ciała, brak problemów, życie pełne sukcesów.
Oczekiwania wobec wyglądu ciała
Na przykład, oczekiwania wobec wyglądu ciała często są budowane na podstawie wizerunków tworzonych przez guru fitnessu na Instagramie.
Często te idealne sylwetki są wynikiem pracy przy Photoshopie, operacji plastycznych czy sterydów anabolicznych.
Jednocześnie, influencerzy często kłamią na temat tego, jak osiągnęli prezentowane sylwetki, sprzedając przy tym kursy treningowe, diety cud i fałszywe nadzieje.
Perfekcyjny lifestyle
Kolejnym obszarem, w którym tworzymy wizje w oparciu o social media jest lifestyle.
W mediach społecznościowych widzimy ludzi na wiecznych wakacjach, korzystających z najnowszych gadżetów i noszących designerskie ubrania.
Odbija się to zwłaszcza na młodszych pokoleniach, które chcą dorównać temu obrazowi, często kosztem zadłużania się i życia ponad stan.
Wolność i swoboda
Żyjemy w świecie, który oferuje wolność osobistą i niemal nieograniczony wybór.
Choć jest to zaleta, sprawia ona również, że wierzymy w możliwość spełnienia nierealistycznych oczekiwań.
Co więcej, cel wydaje się być bardzo blisko, niemal na wyciągnięcie ręki. Skutkuje to tym, że zamiast skupić się na stopniowym rozwoju, fiksujemy się na rezultatach. Prowadzi to nie tylko do perfekcjonizmu, ale też do prokrastynacji i lęku przed porażką.
Środowisko toksycznej rywalizacji
Środowisko toksycznej rywalizacji, w którym ciągle porównujemy się z innymi, również wyzwala perfekcjonizm.
Dzieci i młodzież są szczególnie narażone na jego negatywne skutki, gdyż szkoła i środowisko akademickie często promują rywalizację w szkodliwy sposób i oceniają wyłącznie na podstawie osiągnięć.
Perfekcjonizm w domu rodzinnym
Dzieciństwo ma kluczowy wpływ na rozwój perfekcjonizmu.
Rodzice, często mimo dobrych intencji, mogą wywierać presję na dzieci, oczekując od nich doskonałości. Ważne jest, aby rodzice wspierali dzieci w procesie nauki, chwalili za podejmowanie prób i eksperymentowanie, a nie tylko za sukcesy.
Rodzice powinni również być świadomi, że ich własne perfekcjonistyczne zachowania mogą wpływać na dzieci, które uczą się głównie przez obserwację.
Podsumowanie
Perfekcjonizm to skomplikowane zjawisko wynikające z wielu czynników, zarówno genetycznych, jak i środowiskowych.
Genetyka może predysponować nas do pewnych cech, ale to oczekiwania społeczne, toksyczna rywalizacja oraz presja ze strony rodziny mają kluczowy wpływ na rozwój perfekcjonistycznych tendencji.
Media społecznościowe i nieograniczone możliwości wyboru również dokładają swoją cegiełkę, kreując nierealistyczne standardy, którym staramy się sprostać.
Aby uniknąć pułapki perfekcjonizmu, musimy wspierać naturalny rozwój, akceptować niedoskonałości i zdrowo podchodzić do porażek.
Źródła
Flett, G. L., Hewitt, P. L., Nepon, T., Sherry, S. B., & Smith, M. (2022). The destructiveness and public health significance of socially prescribed perfectionism: A review, analysis, and conceptual extension. Clinical Psychology Review, 93, 102130.
Hewitt, P. L., & Flett, G. L. (1991). Perfectionism in the self and social contexts: conceptualization, assessment, and association with psychopathology. Journal of personality and social psychology, 60(3), 456.
Osenk, I., Williamson, P., & Wade, T. D. (2020). Does perfectionism or pursuit of excellence contribute to successful learning? A meta-analytic review. Psychological assessment, 32(10), 972.
Stoeber, J., & Childs, J. H. (2011). Perfectionism.
Strefa Psyche Uniwersytetu SWPS. (2017, August 4). Perfekcjonizm. Czym jest, jak powstaje i dokąd prowadzi? - dr Konrad Piotrowski [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=qKf37FnnCgY